Từ loài hoang dã xa xưa, trâu được thuần hoá thành thú nuôi, ban đầu với mục đích cung cấp thực phẩm, dần dà nhờ sức vóc vượt trội, loài trâu có thể cày bừa, làm đất, trồng cây, cung cấp lương thực cho con người. Người nông dân đã gắn bó với loài trâu hàng trăm năm, thậm chí hàng ngàn năm rồi. Thế mới có câu ca dao tâm tình: “Trâu ơi ta bảo trâu này. Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta. Cấy cày vốn nghiệp nông gia, Ta đây trâu đấy, ai mà quản công”. Làm nông nghiệp, nhất là làm lúa thì phải cày bừa, phải vỡ đất. Vậy là phải cần đến loài trâu, vừa là sức kéo, vừa là công cụ vận chuyển và nhiều công việc khác. Những nơi đường xá khó khăn, đôi khi, người ta còn sử dụng loài trâu như phương tiện đi lại. Vậy là xe trâu, xe bò ra đời, điểm tô thêm cho bức hoạ nông thôn Việt Nam.

Nhưng con người không chấp nhận sự chậm chạp, trì kéo. Người ta luôn tìm kiếm những công cụ làm nông sao cho tiện lợi hơn, ít sử dụng sức người hơn, năng suất cao hơn. Vậy là những chiếc máy cày, máy kéo ra đời, bà con mình gọi vui là những “con trâu sắt”, thay thế dần trâu bò trên đồng ruộng. Sự sáng tạo của con người luôn không có giới hạn. Người ta lại tìm cách tích hợp đa chức năng vào công cụ sản xuất. Vậy là máy làm đất đa năng ra đời. Vậy là máy gặt đập liên hợp xuất hiện. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đưa những con rô-bốt, máy móc không cần người điều khiển, máy bay không người lái, từ nhà máy vươn ra cánh đồng. Nông dân tưới tiêu từ xa qua chiếc điện thoại di động.... Một nền nông nghiệp 4.0 bắt đầu thay thế nền nông nghiệp truyền thống.

Nhưng máy móc, công nghệ dù tốt, hiện đại đến đâu cũng không bằng yếu tố con người. Con người không chỉ sáng tạo ra máy móc, phát minh ra các công nghệ, mà con người còn làm thay đổi tư duy làm nông nghiệp. Thật ấm áp khi những doanh nghiệp về làng để bàn chuyện liên kết với nông dân. Thật phấn chấn khi ngồi cùng doanh nghiệp và nhà khoa học nghe bàn chuyện hợp tác trong nghiên cứu phát triển. Thật hạnh phúc khi cả ngành nông nghiệp bắt đầu tiếp cận, thẩm thấu tư duy kinh tế, thay vì tư duy sản xuất đơn thuần. Nhiều diễn đàn hướng đến nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp số,... Các hiệp hội ngành hàng ra đời làm chất kết nối các doanh nghiệp nông nghiệp cùng theo đuổi khát vọng tạo dựng hình ảnh nông nghiệp Việt Nam. Cuộc tập hợp các lực lượng xã hội đang góp phần định hình một nền nông nghiệp mới.

Đại dịch Covid-19 làm thay đổi cả thế giới. Khi thì đứt gãy nguồn cung, khi thì đứt quãng đường cầu, nhưng nông nghiệp nước nhà vẫn vượt kế hoạch xuất khẩu. Thị trường cũ khó khăn thì tìm kiếm thị trường mới. Cánh cửa vào Châu Âu đã được mở ra với hàng loạt thị trường. Vương quốc Anh đã đón nhận những đơn hàng gạo Việt đầu tiên. Giải thưởng dành cho hạt gạo ST của Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua làm bừng sáng, tạo niềm cảm hứng mãnh liệt cho nông nghiệp Việt. Nông dân, doanh nghiệp đã chú ý hơn đến chất lượng, thay vì chỉ đeo đuỗi sản lượng. Chuỗi liên kết nâng dần lên thành chuỗi giá trị ngành hàng, tạo ra giá trị gia tăng cao hơn. Nông sản Việt được tích hợp nhiều yếu tố văn hoá, lịch sử, công nghệ, cảm xúc, tạo ra giá trị vượt bậc. Chương trình “Mỗi xã phường mỗi sản phẩm” tạo thêm điểm nhấn cho chương trình xây dựng nông thôn mới.

Con đường nông sản được Nghị quyết của Đảng định hình bằng mục tiêu hình thành “Nông nghiệp sinh thái - Nông thôn hiện đại - Nông dân thông minh” sẽ sớm được hiện thực bằng các đề án cụ thể, phân công chủ thể tổ chức thực hiện cụ thể, lộ trình cụ thể. Lại một cuộc tập hợp lực lượng trong ngành nông nghiệp và các cơ quan hữu quan, cộng đồng doanh nghiệp, nhà khoa học, chuyên gia tư vấn, bên cạnh hàng chục triệu hộ nông dân. Lực lượng hùng hậu ấy sẽ nối kết thành một hệ sinh thái rộng lớn hơn, toàn diện hơn. Khi ấy, nông nghiệp gắn chặt với công nghiệp, với dịch vụ, với du lịch nông nghiệp nông thôn. Khi ấy, sản xuất gắn với chế biến tạo ra ngành công nghiệp thực phẩm. Khi ấy, đầu vào được kích hoạt nhờ thông suốt đầu ra, đáp ứng nhu cầu của cả thị trường xuất khẩu và thị trường nội địa một trăm triệu dân. Khẩu hiệu “Người Việt ưu tiên dùng nông sản Việt” như sự tri ân của mỗi người với người nông dân mang vị mặn giọt mồ hôi trên đồng ruộng. Phương châm “Nông sản Việt chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước” như sự cam kết, quyết tâm đổi mới, dốc sức làm đến cùng của những người nông dân tử tế, mong muốn đem đến những sản phẩm chất lượng cao, dinh sưỡng, an toàn cho sức khoẻ của người tiêu dùng, thân thiện với môi trường.

“Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở, khi ta đi đất bỗng hoá tâm hồn”. Mỗi người suy cho cùng đều xuất thân từ nông thôn, ông cha ta cũng đã từng là nông dân. Vậy mỗi người cần làm một việc gì đó cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn, cho làng quê thân thuộc của mình. Hãy bắt đầu từ những chuyến về làng. Doanh nghiệp về làng giúp kết nối thị trường cho nông dân. Nhà khoa học về làng giúp người nông dân có giống mới, quy trình canh tác mới, kiến thức làm nông thời 4.0. Nhà quản lý về làng để có những nghị quyết, chương trình mang hơi thở ruộng đồng. Các đoàn thể về làng để tập hợp bà con vào các mô hình kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác. Du khách về làng để trải nghiệm những giá trị của làng quê, của nghề nông, của những nét đẹp truyền thống bao đời.

Con trâu tượng trưng cho sức mạnh thể chất, con người lại có sức mạnh trí tuệ, nhân cách, văn hoá. Một hệ sinh thái nông nghiệp hài hoà sẽ tạo ra cấp số nhân sức mạnh từ mỗi người trong hệ sinh thái đó. “Nông nghiệp sinh thái” được dẫn dắt bởi hệ sinh thái đó. “Nông thôn hiện đại” được tạo lập từ hệ sinh thái đó.“Nông dân thông minh” là chủ thể quan trọng tạo nên hệ sinh thái đó. Hệ sinh thái đó chắc chắn sẽ giúp ngành nông nghiệp tạo kỳ tích mới trong năm con trâu..